Edirne Depremleri

Edirne’de tarih boyunca birçok deprem yaşanmıştır ve bu depremler, şehrin mimarisini ve kültürünü şekillendirmiştir.

H.25 Rebiülahir 915/M.12 Ağustos 1509

Edirne’de büyük bir deprem olur ve 45 gün aralıksız devam eder. Halk evlerine girmeyerek, açık alanlarda bahçelerde barınırlar. Yalnız Edirne’de değil, İstanbul ve Marmara bölgesinde hissedilen, halk arasında “Kıyamet-i suğra” küçük kıyamet olarak adlandırılan bu deprem de birçok ev yıkılmıştır¹.

Sultan II. Bayezid, sarayın bahçesinde Mimar Hayrettin’in kendisi için yapmış olduğu bir evde oturduktan sonra, H. 9 Recep 915/M. 23 Ekim 1509’da Edirne’ye gelmek zorunda kalmıştır².

H.3 Şaban 915/M.16 Kasım 1509

Sultan II.Bayezid’ın Edirne’ye gelişinden birkaç gün sonra, Şaban’ın üçüncü günü (16 Kasım 1509) Edirne’de önceki depremlerden daha korkunç iki büyük deprem meydana gelir. Depremin arkasından yağan yağmur, Tunca Nehri’nin taşmasına neden olur. Şiddetli depremin, su taşkınlarının şehirde zararlar vermesi nedeniyle Padişah İstanbul’a döner.

H.Ramazan 1164/ M.Temmuz 1750

Meydana gelen depremde, Edirne’de pek çok tarihi bina ve anıtlar kısmen veya tamamen harap olur³.

H.19 Ramazan 1165/ M. 31 Temmuz 1752,
“BÜYÜK DEPREM”

Ahmet Badi Efendi, “Riyaz-ı Belde-i Edirne” adlı eserinde Örfi Tarihini kaynak olarak göstererek, 1752 depremi ile ilgili şu bilgileri vermektedir:

“Ramazan’ın 19. günü, iftardan sonra, şehrin batı yönünden tozlu topraklı bir duman yükseldi. Gün doğuşuna benzer bir aydınlık görüldü. Ansızın bir sarsıntı olup, yeryüzü deniz gibi dalgalandı. Bütün binalar titreyip (sallanıp) çoğunun yerle bir olduğu görüldü.

Ard arda gelen sarsılmalarla, yer yüzünün hızlı bir şekilde hareket etmesi sonucu olarak bütün minareler secdeye yattı.

Yanız “Sultan Selim” Selimiye Cami’inin dört minaresi ile İbrahim Paşa ve Defterdar Camilerinin minareleri yıkılmamış iseler de, her biri selviler gibi sallandıklarını yakında olanlar görmüştür.

Birçok caminin kubbeleri yuvarlak taneler gibi dağılıp, toprağa karışmıştır. Birçok ev, dükkân ve taş yapılar göz açıp kapayacak süre içinde yıkıldılar.

O gece sabaha kadar binlerce sarsıntı olmuş, yer altından top sesi gibi korkunç sesler geldi, yeryüzü parça parça oldu.

Mevsim yaz olduğundan herkes bağ ve bahçelerinde iftar etmekte olduğundan fazla can kaybı olmamıştır.

Gece ve gündüz on dört ay süre ile otuzdan fazla deprem oldu. Sonra yavaş yavaş sakinleşti.”

Deprem etkisini diğer yerlerde de göstermiş. Havsa kasabasında (ilçesinde) büyük han ve diğer yerler, Edirne yakınındaki Hasköy tamamen yıkılırken, birçok can kaybı ve sakatlanmalar meydana gelmiştir⁴.

Bu depremde Edirne’de, birçok binalar, resmi binalar, saray ve kışlalar yıkılmış, Ayşekadın Camii, Eski Cami, Muradiye Camii ve birçok cami ve mescit zarar görmüştür⁵.

1754, 1893, 1896, 1939, 1953’te Edirne’de depremler meydana gelmiştir.

18 Haziran 1953

18 Haziran 1953’te, sabah saat 7,45’te iki saniye süren çok şiddetli bir depremde binaların 4070’inde çatlaklar oluşmuştur. Selimiye’nin kubbesi yedi yerden çatlamış, Eski Camii, Üç Şerefeli ve Sitti Sultan Camileri ile Ayşekadın Kervansarayı bazı yerlerinden çatlamış ve yıkılmıştır. Saat Kulesi de hasara uğramıştır. Evlerine girmekten korkan halk, hükümetin dağıttığı çadırlarda kalmıştır⁶.

1954, 1955, 1962, 1964, 1984, 1986’da Edirne’de depremler meydana gelmiş, 1964’te meydana gelen depremde can ve mal kayıpları olmuştur.

Kaynaklar

1. Kazancıgil R., Edirne Şehir Tarihi Kronolojisi, Edirne,1995
2. Ahmet Bâdi Efendi, Riyâzi Belde-i Edirne, Çev: Ratip Kazancıgil, C:I, İstanbul,2000
3. Sakaoğlu N, Bu Mülkün Sultanları, İstanbul,1999

Notlar