Dr. Rıfat Osman

Tıp Bayramı’nın 14 Mart’ta kutlanması fikri, Tosyavizade Dr. Rıfat Osman Bey’in 1931 yılında Ord. Prof. A. Süheyl Ünver’e yazdığı mektupla şekillenmeye başlar. Osmanlı’da modern tıp eğitiminin başlangıcı olarak kabul edilen 1827 tarihinin önemine dikkat çeken Dr. Rıfat Osman, bu tarihin Tıp Bayramı olarak anılması gerektiğini önerir.

1913’te Edirne’de buluşan Mimar Kemaleddin ve Dr. Rıfat Osman Bey, vakıf eserlerindeki tahribatı inceledi. Tarihe tanıklık eden bu önemli buluşmanın hatırası olarak Mimar Kemaleddin, Dr. Rıfat Osman’a bir fotoğraf bıraktı.

Edirne, geçmişte bahçeleri ve nehir kenarındaki mesire yerleriyle ünlüydü. İskender Çelebi Bahçesi düzeni ve meyve ağaçlarıyla, Hanım Saraylı Bahçesi ise yalnızca kadınlara özel bir alan olarak dikkat çekiyordu. Halk, Tunca ve Meriç kıyılarındaki dut bahçelerine ve salatalık mevsiminde Bülbül Adası gibi yerlere geziler düzenlerdi. Sıcak yaz günlerinde yüksek rakımlı bağlara ve Buçuktepe ile Yıldız Kasrı gibi rüzgar alan tepelere çıkılırdı.

Edirne’nin Tunca, Meriç ve Arda nehirleri kıyılarında yer alan salaşlar, geçmişte halkın yaz aylarında eğlenip dinlendiği kır kahveleriydi. Çoğunluğu geçici tahta yapılardan oluşan bu mekanlar, bazı yerlerde kalıcı binalar olarak da hizmet verdi. Balkan Savaşı ve sonrasındaki ekonomik değişimlerle yok olan bu salaşların yerine günümüzde Meriç Nehri kenarında modern sosyal tesisleri bulunmaktadır.

Edirne Sarayı’nın yeniden keşfi için başlatılan çalışmalar, I. Edirne Sarayı Sempozyumu ile geniş bir boyut kazandı. Osmanlı’nın önemli kültürel miraslarından biri olan Edirne Sarayı’nın tarihine dair önemli adımlar atıldı.

Avlular, Tarihi Edirne evlerinin harem ve selamlık bölümlerinde, büyük kapıların açıldığı bahçe kısımlarıdır. Bazı büyük evlerde, selamlık kapılarının kanatlarının alt kısımlarında, sadece bir insanın eğilerek geçebileceği küçük kapılar vardır. Bunlara 'yelkovan' denir. Çalışanlar ve bazı misafirler, bu küçük kapılardan girip çıkarlardı.

Zevrak: Saraya, vezirlere, vekillere ve zevk-ü sefa arayanlara özel, altı düz kayıklardır. Avcı Sultan IV. Mehmet döneminde Edirne’de kullanılan ve Edirneli ustalar tarafından yapılan bu kayıklara, sadece Edirne’de Zevrak denilmekte idi.

Dr. Rıfat Osman Bey, Edirne evlerini anlatırken, “Niyazlık” teriminin “Nazlık” olarak değiştirildiğini belirtir. Binek taşlarından sofalara çıkılan merdivenlerin başlarında iki sütun ve başlıktan yapılı bir kapı vardı. İşte bunların bütününe niyazlık denir.

Tarih: 29 Ekim 1925. Tüm yurtta olduğu gibi Edirne’de de kutlama hazırlıkları yapılmaktadır. Bu hazırlıklar çerçevesinde, Türk Ocağı Edirne şubesi yönetim kurulu, iki tak yaptırılması karar alır ve bu işi Tosyavizade Dr.Rıfat Osman Bey’e verir.

1923 yılı Türk dostu, Aziyadé’nin yazarı Pierre Loti’nin ölümünün 100. yılı olması nedeniyle, Kazancıgil’in Yöre dergisinin 155’inci sayısında yayınlanan bu yazısını yine onun imzasıyla burada sunuyorum.

Dr.Rıfat Osman Bey, Dr.A.Süheyl Ünver’e yazdığı mektuplarında, doğa olaylarından da bahseder. Edirne’de güneşin batışını, şehre adını veren Roma İmparatoru Hadriyan’la özleştirerek çok güzel anlatır.

Dr.Rıfat Osman Bey, 1930 yılında meydana gelen ve Üç Şerefeli Camii ve Selimiye Cami’nin minarelerinin külahlarının yıkılmasına neden olan fırtınayı da bütün çıplaklığı ile anlatır.

Dr.Rıfat Osman Bey’in, Dr.A.Süheyl Ünver’e yazmış olduğu “5 Kasım 1929” tarihli mektubunda Edirne mezar taşları hakkında bilgi vermektedir.

Tosyavizade Dr. Rıfat Osman Bey – Ord.Prof.Dr.A.Süheyl Ünver’in Mektuplarından Seçmeler-I. Dr.Süheyl Ünver’in “Edirne Camilerinde Mahya” konusundaki sorusu üzerine Dr. Rıfat Osman Beyin verdiği cevap.

Dr. Rıfat Osman Bey, 16. yüzyıl sonlarına doğru (H.978/ M.1570) kahvenin memleketimize girdiğini, hızla yayılan kahve içme alışkanlığının sosyal hayatımızdaki etkilerini ve kahvehaneleri meydana getirmiş olduğunu belirtir.

Edirne için yaşamış, kendisini Edirne’ye adamış ve kendini Edirne ile bütünleşmiş olarak kabul eden, radyolog, mimar, ressam, tarihçi kısacası çok yönlü hekim olan Dr. Rıfat Osman Bey anısına 3-4 Ekim 2001 tarihleri arasında, “1. Edirne Tıp Tarihi Günleri” düzenlendi.

Mustafa Kemal Paşa, Anafartalar zaferinden sonra yeni görevi Kafkas cephesine gitmeden, ordusuyla birlikte dinlenmek için 27 Ocak 1916 tarihinde Edirne’ye gelir. Bu, Mustafa Kemal’in Edirne’ye ikinci gelişidir. Edirne’de 13 Mart 1916’ya kadar kalmış, bu süre içerisinde en yakın dostluğu Dr. Rıfat Osman Bey (Tosyavizade) ile kurmuştur.

Mezarlıklar ve Mezar Taşları. Halkın inanç, kültür ve sanatını birebir aksettiren, bölgenin tarihi ve sosyal süreçleri hakkında bilgi veren birinci el kaynaklar olarak önemli kültür varlıklarıdır.

Edirne’nin, Darülfünun öğrencileri ile ilk kez tanışması 1913 yılında olmuştur.

Ruslar, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Edirne'ye girmişlerdir. Bu süre içerisinde Edirne'de Tifüs / Lekeli Humma salgınları yaşanmış. Önce Rus askerleri arasında yayılan tifüs çok geçmeden, Edirne halkı arasında da yayılarak çocuk ölümlerine neden olmuştur.

Dr. Rıfat Osman'la olan dostluğu sonucunda Edirne'yi, bir Edirne sevdalısından, gerçek bir Edirneliden öğrenme imkanına kavuştuğu gibi, onun vasıtası ile son dönem Edirnelilerle de tanışma imkanına ulaşmıştır.

Doktor Rıfat Osman ve Prof. Dr. A. Süheyl Ünver, 1923 yılında İstanbul'da, Ressam, Üsküdarlı Ali Rıza Bey'in yanında karşılaşırlar...

İlk radyologlarımızdan olan Tosyavizâde Doktor Rıfat Osman Bey 1903'de Solkolağası rütbesi ile Edirne Merkez Asker Hastanesi Röntgen Şua şefliğine tayin edilmiştir.

Cumhuriyet döneminde Özel İdareye bağlanarak, Edirne Memleket hastanesi adını alan hastane, Osmanlılar döneminde Belediye Hastanesi olarak, 1866 yılında, Sultan Selim Camii yakınında, Kırlangıç bayırı ile Taftin Ağa sokağı arasında yaptırılmıştır.

Dr. Rıfat Osman Bey (1874-1933) Balkan Savaşı başladığı sırada Edirne Merkez Asker Hastanesi Başhekimi ve Radyoloji uzmanıdır. Savaş başladıktan sonra, kurulan ve mevcut hastanelerin koordinasyonu ile de görevlendirilmiştir. Savaşın sonunda Edirne'nin Bulgarlar tarafından işgal edildiğinde Bulgar askerleri tarafından evinden alınarak, Edirne Merkez Asker Hastanesi'nde görevli diğer doktorlarla birlikte hastanede esir hekim olarak hizmet vermişlerdir.

İmaret sözcüğü; Yoksullara yiyecek dağıtmak üzere kurulmuş hayır evi. Olarak kullanılmakla birlikte asıl anlamı; Cami, medrese, hamam, köprü gibi birden fazla binadan oluşan külliye, çeşme, bedesten, kütüphane gibi tüm bayındırlık eserlerini kapsamaktadır.