Edirne Vilayet Salnamelerine Göre h.1303/m.1885– h.1306/m.1888 Yılları Arasında Edirne’de Bulunan Eczacı ve Eczahaneler

Nilifer Gökçe¹

Günümüzde İl yıllıklarının karşılığı olan salnameler, geçmiş yıllardaki önemli olayları, ait oldukları yılın kurumları ve hal tercümeleri (biyografiler) gibi, çeşitli konulardaki son durumu, bildiren eserlerdir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda salnameler, 19. yüzyılın ortalarından itibaren yayınlanmaya başlamış olup, ilk olarak 1865 yılında Trabzon Vilayet Salnamesi çıkartılmıştır.

1870 yılından itibaren yayınlanmaya başlayan Edirne Vilayet Salnameleri, 1901 yılına kadar devam etmiştir. Bu salnamelerde Kırklareli, Tekirdağ, Gümülcine, Dedeağaç ve Gelibolu’yu da kapsayan büyük Edirne Vilayeti’nin idari teşkilatı, kurumları, coğrafyası, mahalli tarihi, iktisadi faaliyetleri verilmektedir.

Bu salnameler incelendiğinde, Edirne Vilayeti’nde görevli sağlık personelinin üç gurup halinde toplanmış olduğunu görülür.

Birinci gurupta, sivil sağlık kurumlarında çalışan personel, ikinci gurupta askeri sağlık kurumlarında, örneğin askeri hastanelerde çalışan personel, üçüncü olarak da belediyelere bağlı sağlık hizmeti veren sağlık personeli yer alır. Bunların dışında şehirde serbest çalışan hekim ve eczacılar da bulunmaktadır.

H.1303/M.1885 Yılı Edirne Vilayet Salnamesine Göre Edirne’de Bulunan Eczanelerin Adları Ve Bulundukları Yerler²

---

• Abacılarbaşı’nda Yorgi Efendi’nin yönettiği Necm-i Şarki (Doğu Yıldızı) Eczanesi:

Bu eczane geceleri de açık olduğu gibi, Edirne’deki asker ve sivil doktorlar da her gün orada hazır bulunurlar. Ayrıca Perşembe günleri Merkez Hastanesi Baştabibi Albay İzzetlü³ Fano Bey, başvuran yoksul hastaları ücretsiz muayene eder.

• Abacılarbaşı’nda Arkiryadi’nin Eskülap Eczanesi:

Bu eczanede de bazı sivil ve askeri hekimler bulunur.

• Saraçlar içinde Torci Efendi’nin Merkez Eczanesi:

Bu eczane de geceleri açık olup, Doktor Mösyö Diken ve Masis ve Zamim hazır bulunurlar.

• Balık Pazarı’nda İstavridi’nin Feniks Eczanesi:

Bu eczanede Doktor Demaydoyune hazır bulunur.

• Balık Pazarı’nda Mösyö Jupan’ın Baharat Eczanesi:

Bu eczanede Naum Corci Jupan hazır bulunur.

• Saraçlar içinde Doktor Diçe’nin Nemçe Eczanesi.

• Mücellitler (Ciltciler) Çarşısında Mösyö Kostaki’nin İskelet Eczanesi:

Bu eczanede Doktor Kotoski hastaları muayene ve tedavi eder.

• Üç Şerefeli Caddesi’nde Mösyö Telemak’ın Paris Çarşısı Eczanesi.
• Tahtakale’de Mösyö İstavridi’nin Petridi Eczanesi:
• Mücellitler Caddesi’nde Mösyö Kostaki’nin Teşrik Eczanesi.

---

Tablo : I

H.1306/M.1888 Yılı Edirne Vilayet Salnamesi’ne Göre Edirne’de Bulunan Diplomalı ve İcazetnameli⁴ Eczacılar⁵

---

Tablo : II

H.1303/M.1885/ H.1306/M.1888 Yılları Arasında Edirne Vilayeti Asker Hastanelerinde Görevli Eczacılar

---

Tablo : III

H.1303/M.1885/ H.1306/M.1888 Yılları Arasında Edirne Gureba Hastanesi Ve Belediyelerde Görevli Eczacılar

---

SONUÇ:

Bu çalışmada 1885-1888 yılları arasındaki üç yıllık bir zaman dilimi içersinde Edirne’de ki eczaneler ile askeri ve sivil sağlık kurumlarında görevli eczacılar verilmiştir. Çalışmanın sonuçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

1. O yıllarında Edirne’de çok sayıda eczane bulunmaktadır.
2. Tablo-I de görüldüğü gibi eczacıların çoğu diplomalı, bazıları icazetlidir.
3. O yıllarda Edirne’deki eczanelerin tamamı gayr-i Müslim vatandaşlara aittir.
4. Eczaneler, aynı zamanda doktor muayenehaneleri görevini de yapmaktadır. Bu eczanelerde düzenli çalışan hekimler bulunmaktadır.
5. O yıllarda Edirne Merkez Asker Hastanesi’nde altı, Kıklareli Asker Hastanesi’nde beş, Dimetoka Asker Hastanesi’nde üç, Kırcaali Asker Hastanesi’nde de bir eczacı kadrosu vardır ve görevli eczacılar içinde gayr-i Müslimler çoğunluktadır. (Bakınız Tablo II)
6. O yıllarda Edirne Belediyesi’nde görevli eczacı kadrosu bulunmamaktadır. Edirne Gureba Hastanesi’nde üç eczacı kadrosu vardır. Bu kadroların iki tanesi doludur. (Bakınız Tablo III)
7. Edirne Vilayetine bağlı sancaklardan sadece Gelibolu ve Gümülcine sancaklarında birer belediye eczacısı bulunmaktadır. Dedeağaç sancağında eczacı olmamasına karşılık Dedeağaç’a bağlı Sofulu ilçesinde bir belediye eczacı ile bir hekimin görev yaptığını yine 1888 yılına ait Edirne Vilayet Salnamesinden öğrenmekteyiz.

Notlar