Osmanlı Döneminde Edirne’nin Yöresel Kadın Kıyafetleri - II

Neriman Köylüoğlu¹ – Nilüfer Gökçe

Kadınların Ev İçinde Giyimi

Edirne’de kadınların ev içinde başlıca giyim eşyası şalvar, bürümcük kumaştan uzun kollu gömlekler ve kısa kollu kaftanlardı. Bunların en belirgin özelliği önden açık ve yakasız oluşlarıydı. Yanlarında aşağıya doğru eklenmiş pensler bulunur, yan dikişlerinde gizli cepler yer alırdı.

Gömlekler

Gömlekler, ince pamuk ipliği karışımı ham ipekten dokunan bürümcük kumaştan yapılırdı.

Gömlek kenarları, evde büktükleri ve kök boyalarla boyadıkları ipek ipliklerle; iğne oyası, mekik, tığ ve boncuk işleriyle süslenirdi. Çoğunlukla çiçek motifleri tercih edilirdi.

Genç kızların çeyizlerinde mutlaka en az altı adet oyalı gömlek bulunması adetti. "Altı gömlek, bahtlı gömlek" sözü de buradan gelmektedir. Çeyizdeki gömleklerin yakası kapalı olur, kullanılırken açılırdı.

Cepken

Çuha veya kadifeden dikilen, önden çapraz ve iki sıra düğmeli yeleklere cepken denirdi.
Kolları dikilmiş olana ise camedan adı verilirdi.

Camedan

Kolsuz, kol oyuntuları derin bir giyim parçası olan camedan, gömleklerin üzerine giyilirdi. Çoğunlukla pembe ipek astarlı olur, kısa boyları sayesinde kuşağın ve gömlek üzerindeki oyaların görünmesini sağlardı.

Üzerinde kullanılan top düğmeler, altın, gümüş gibi metal ipliklerle işlenirdi. İçlerinde tornadan çekilmiş minik tahtalar bulunur, üzerleri özenle çeşitli ipliklerle kaplanırdı³.

Şalvarlar

Şalvarlar atlas ve desenli satenden olduğu gibi basma ve pazenden de dikilirdi.
Kışlık olanları ise içi pamuklu olurdu. Şalvarların bel bağlarına işlenen çiçek ve meyve motifleri, Edirneli kadınların doğa sevgisini yansıtırdı.

Elbiseler - Bindallı

Bindallılar yakasız, önden göğüs altına kadar açık, uzun kollu elbiselerdir.
Ön, arka ve yanlardan pensli, aşağıya doğru çan formunda genişlerdi.

Bindallıların önü, arkası ve kolları; sarı sırma veya kılap⁴ ile dival (Maraş) iğnesi tekniği kullanılarak işlenirdi.

İşlemelerde genellikle vazodan ya da kökten sağlı sollu çıkan çiçek motifleri kullanılır, yer yer perde püskülleriyle zenginleştirilirdi. Bu süslemeler, 19. yüzyılın ikinci yarısındaki estetik anlayışı yansıtır⁵.

Kaynaklar

1. Gökçe N., Karaduman A., “Edirne’de Giyim Kuşam”, Kültür ve Sanat Dergisi, Yıl:1998, Sayı:39, s.69
2. Kırtuç E., “Cepken Dediklerimiz”, Kültür ve Sanat Dergisi, 2 Nisan 1989, s.83
3. Köylüoğlu N., “Osmanlı Döneminde Edirne Yerel Kıyafetleri”, Osmanlı Sağlık Gelenekleri Toplantısı, 7–8 Eylül 2018, Bildiri Metinleri Kitabı, Editörler: Ahmet Muzaffer Demir, Nilüfer Gökçe, 2020, s.103–119
4. Köylüoğlu N., Edirne Kıyafetleri, Yöre Kültür Dergisi, 2015, Yıl:16, Sayı:164, s.3–38

Notlar