Edirne’nin Dolaplı Bahçelerinde Çıra sefası / Çıramoz geceleri

Edirne’nin güneyinde ki, Demirtaş Ovası, Meriç ve Tunca Nehirleri ve buralardaki bahçeler, Bizanslılar döneminde olduğu gibi, Edirne’nin Türkler tarafından fethinden sonra da Edirnelilerin gezinti ve piknik yerleri olmuşlardır. Türkler bunlara, Kazanova, Kırkkavak mesireleri ile Hıdırlık ve Yıldız tepelerini de eklemişlerdir.

Mevsim ilerleyip, Edirne’nin sıcak havaları başlayınca halk, yavaş yavaş Kırkkavak ve Kazanova bahçelerine yüksek ve geniş gövdeli ağaçların altına giderler, buralarda eğlenceler düzenleyerek eğlenirler idi¹.

Gece Eğlenceleri:

Dr.Rıfat Osman Bey; Edirne’nin dolaplı bahçelerini anlatırken, bu bahçelerde yapılan gece eğlenceleri ile ilgili de şu bilgileri verir:

Kazanova Bahçeleri sefalarında Edirnelilerin, kâh “Çıra Sefası” ve kâh “Çıramoz Gecesi” dedikleri bir ateş eğlenceleri var idi.

Kazanova’nın batı bölümünde “Muşmula Adası” denilen yerde, büyük bir sal hazırlanıp, bunun üzerine çıralı ve ziftli ağaç dalları istif edilir ve yanar, döner renkleri oluşturan maytaplar² tertip edildikten sonra, tutuşturularak Meriç’in akıntısına terk olunur imiş.

Sal ilerledikçe top sesine benzer sesler çıkararak, renkli ışıklar saçan havai fişeklerin tutuşmalarıyla ve çarkı feleklerin dönen ateş oyunlarıyla Yeni Köprü’ye (Meriç Köprüsü’ne) doğru gelirken, tamamen tutuşup, kırmızı yahut yeşil yansımalar yapan alevler çıkararak sal biter imiş.

Salın bu yanışı esnasında renkler, kırmızı ise sal Maraşlıların (Karaağaçlıların), yeşil ise Kazanovalıların imiş.

Çünkü her Çıramoz Gecesinde iki sal düzenlenir imiş. Bunlardan birisinin masrafını Maraş³ ve Demirtaş’lılar (bahçe sahipleri olarak), diğerini Kazanova’lılar verir imiş.

17 . yüzyıl sonlarında en güzel Çıramoz Salı süsleyen Mahyacı Edirneli Hacı Aliş isimli bir sanatkârdan söz edilir ki, yaptığı çanak maytaplarından², bir fıskiyeden suların fışkırması gibi kıvılcımlar çıkarken, ortasından renkli olarak güller, menekşeler, sümbüller ve laleler, on beş endaze⁴ kadar yüksekliğe çıkarlar imiş.

Bu üstadın çanak maytapları çok aranan olup, İstanbul’a da götürürler imiş.

Karşılaştır

Günümüz

1. Kazanova Bahçeleri
2. Kırkkavak Bahçeleri
3. Karaağaç
4. Meriç Nehri
5. Arda Nehri

Edirneliler, dolaplı bahçelerde serinlerken, çıra-çıramoz geceleri düzenleyerek karanlık yaz gecelerini şenlendirmişlerdir. Henüz elektriğin olmadığı kendi yaratıcılıklarını kullanarak, düzenledikleri eğlenceleri ile karanlık gecelerini aydınlığa çevirirken neşeli zaman geçirmişlerdir.

Ne yazık ki, Çıramoz Geceleri de zamanla unutulmuştur. Buradan Dr.Rıfat Osman Bey’e teşekkür ediyorum. Şayet bunları yazıp, bizlere bırakmamış olsaydı, bugün bu eğlencelerden haberdar olamayacaktık.

Kaynaklar

1. Kazancıgil R, Gökçe N; Tosyavizade Dr.Rıfat Osman Bey’in Kaleminden Edirne, 1.bsk,Edirne,2013,s:78,79,82,83

Notlar