Avlular, Tarihi Edirne evlerinin harem ve selamlık bölümlerinde, büyük kapıların açıldığı bahçe kısımlarıdır. Bazı büyük evlerde, selamlık kapılarının kanatlarının alt kısımlarında, sadece bir insanın eğilerek geçebileceği küçük kapılar vardır. Bunlara 'yelkovan' denir. Çalışanlar ve bazı misafirler, bu küçük kapılardan girip çıkarlardı.

Zevrak: Saraya, vezirlere, vekillere ve zevk-ü sefa arayanlara özel, altı düz kayıklardır. Avcı Sultan IV. Mehmet döneminde Edirne’de kullanılan ve Edirneli ustalar tarafından yapılan bu kayıklara, sadece Edirne’de Zevrak denilmekte idi.

Dr. Rıfat Osman Bey, Edirne evlerini anlatırken, “Niyazlık” teriminin “Nazlık” olarak değiştirildiğini belirtir. Binek taşlarından sofalara çıkılan merdivenlerin başlarında iki sütun ve başlıktan yapılı bir kapı vardı. İşte bunların bütününe niyazlık denir.

Baharın gelmesiyle birlikte Trakya ve Balkan halkları arasında çok eskilere dayanan ve şenliklerle kutlanan Nevruz ve Hıdırellez aslında bir doğa bayramıdır ve kökeni Orta Asya'ya dayanır.

Edirne'nin Kaleiçi semtinde bulunan ve 'Vezir Konağı' olarak bilinen konak, H.994/M.1585'te inşa edilmiştir. Hangi vezire ait olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Yakut Paşa Camii ve İhmal Paşa Camii arasında geniş bir arsada konumlanmıştır. Konak, Kaleiçi mahallesinin üç büyük yangınından sonra büyük zarar görmüştür.

Edirne Eski Türk Evlerinde günümüz ısıtma sistemleri olmadığı için odun yakarak ısınmak yaygındı. Bu evlerde, odun yakabilmek için başlangıçta odalara ocaklar eklenerek dumanın çıkması için bacalar yapılmıştır. Bu ocakların yerini günümüzde şömineler almıştır.

Eski Edirne evlerinde “Direkli Yaz Odaları” olarak tanımlanan odalar, evlerin yazlık misafir odalarıdır. Büyük bahçelerde ayrı odalar olarak ya da kış odalarına bitişik, direklere dayalı olarak inşa edilmiştir. Kum Kasrı'ndan esinlenen bu odalar, genellikle sedirlerle donatılmıştır ve bazılarında havuz bulunur.

Türk evleri, Osmanlı'nın etkilediği bölgelerde uzun süre var olmuş, özgün mimari tarzıyla şekillenmiştir. Misafir odaları, ocak odaları ve kiler odaları gibi bölümleriyle zengin bir yaşam tarzını yansıtır. Dr. Rıfat Osman Bey'in çalışmaları, eski Edirne Türk evlerinin mimari özelliklerini detaylı bir şekilde belgelemiştir."

Eski Edirne’nin soğuk, karlı kış günlerinin vazgeçilmez eğlencelerinden birisi Helva Sohbetleri, diğeri ise kar yağdığında genç ihtiyar demeden kızak kaymaya koştuğu, Buz Kayma Sporu - Kızak yarışlarıdır.

Edirne, 23 Temmuz 1920’den itibaren iki buçuk yıl Yunan işgalinde kaldıktan sonra 25 Kasım 1922’de Mudanya Mütarekesi hükümleri gereğince Türk ordusuna teslim edilmiştir. Bu tarihten itibaren 25 Kasımlarda Edirne, kurtuluşunun yıl dönümünü kutlamaya başlamıştır

Tarih: 10 Kasım 2008. Tıp Fakültesi Dekanlığı’nca düzenlenen Atatürk’ü anma törenine Yrd. Doç. Dr. Ratip Kazancıgil ile birlikte katıldık. 10 Kasım 1938’de siz İstanbul Tıp Fakültesi öğrencisiydiniz. Atatürk’ün öldüğünü nasıl öğrendiniz. Sorusunu yöneltmem üzerine çok duygulandı ve anlatmaya başladı

Tarih: 29 Ekim 1933. Ankara’da Cumhuriyet Bayramı Töreni Gazi Mustafa Kemal’in ordu ile bayramlaşmasıyla başlamış. Okulların ve halkın bayramını kutladıktan sonra okuduğu Nutuk, radyolardan, bütün yurda yayılmış Edirne Belediye binası önündeki alanda düzenlenen tören meydanının dört köşesine konulan radyolardan tüm Edirnelilere sunulmuştur.

Tarih: 29 Ekim 1925. Tüm yurtta olduğu gibi Edirne’de de kutlama hazırlıkları yapılmaktadır. Bu hazırlıklar çerçevesinde, Türk Ocağı Edirne şubesi yönetim kurulu, iki tak yaptırılması karar alır ve bu işi Tosyavizade Dr.Rıfat Osman Bey’e verir.

Lozan Antlaşması sonrasında Türkiye ve Yunanistan arasında nüfus mübadelesi gerçekleşmiştir. Mübadele İmar ve İskân Bakanlığı'nın 13 Ekim 1923'te kurulduğu ve Kızılay Derneği ile işbirliği yaparak, göçmenlere ev onarımları, misafirhaneler ve sağlık hizmetleri sunmuştur.

Mevsim ilerleyip, Edirne’nin sıcak havaları başlayınca halk, yavaş yavaş Kırkkavak ve Kazanova bahçelerine yüksek ve geniş gövdeli ağaçların altına giderlerdi.

İstanbul’da yaz mevsiminde yazlıklara, yalılara gitmek adet olduğu gibi, Edirne’de de sahil evlerine, dolaplı bahçelere gitmek adet idi. Bu bahçelerde ipek kozası tutulur, meyve kurutulur, murabbalar, reçeller, şuruplar özel tavalarda kaynatılırdı.

1923 yılı Türk dostu, Aziyadé’nin yazarı Pierre Loti’nin ölümünün 100. yılı olması nedeniyle, Kazancıgil’in Yöre dergisinin 155’inci sayısında yayınlanan bu yazısını yine onun imzasıyla burada sunuyorum.

Sevgi ve güzellik sembolü olan gül, çok eski bir geçmişe sahiptir. Edirne ve civarında gül bahçelerinden bahseden ilk bilgiler 1210 tarihine kadar gitmektedir.

Dr.Rıfat Osman Bey, Dr.A.Süheyl Ünver’e yazdığı mektuplarında, doğa olaylarından da bahseder. Edirne’de güneşin batışını, şehre adını veren Roma İmparatoru Hadriyan’la özleştirerek çok güzel anlatır.

Dr.Rıfat Osman Bey, 1930 yılında meydana gelen ve Üç Şerefeli Camii ve Selimiye Cami’nin minarelerinin külahlarının yıkılmasına neden olan fırtınayı da bütün çıplaklığı ile anlatır.

Dr.Rıfat Osman Bey’in, Dr.A.Süheyl Ünver’e yazmış olduğu “5 Kasım 1929” tarihli mektubunda Edirne mezar taşları hakkında bilgi vermektedir.

Tosyavizade Dr. Rıfat Osman Bey – Ord.Prof.Dr.A.Süheyl Ünver’in Mektuplarından Seçmeler-I. Dr.Süheyl Ünver’in “Edirne Camilerinde Mahya” konusundaki sorusu üzerine Dr. Rıfat Osman Beyin verdiği cevap.

Çoğu tıp tarihçileri “Kadının göbek kordonunu kestiği andan itibaren” hekimlik başlamıştır demektedirler. Hastalara yardım elini uzatan, yaraları saran kadın, ilk çağlardan günümüze kadar sağlık hizmetlerinin her dalında hizmet vererek, insanlığa faydalı olmaya çalışmıştır.

1451 yılında Tunca Nehri kenarında II. Murad’ın başlatıp, Fatih Sultan Mehmet’in tamamlattığı “Saray-ı Cedit” adıyla bilinen Yeni Sarayın burada yapılmasının nedeninin, o sırada Edirne’de bulunan Hekim Beşir Çelebi olduğu rivayet edilmekte ve hatta Hekim Beşir Çelebi Risalesinde de bundan bahsedilmektedir

Edirne’de tarih boyunca birçok deprem yaşanmıştır ve bu depremler, şehrin mimarisini ve kültürünü şekillendirmiştir. En önemli depremlerden biri, 1752 yılındaki Büyük Edirne Depremi'dir. Bu depremde birçok bina, saray ve kışla yıkılmış, Ayşekadın Camii, Eski Cami, Muradiye Camii, diğer birçok cami ve mescit zarar görmüştür.

Dr. Rıfat Osman Bey, 16. yüzyıl sonlarına doğru (H.978/ M.1570) kahvenin memleketimize girdiğini, hızla yayılan kahve içme alışkanlığının sosyal hayatımızdaki etkilerini ve kahvehaneleri meydana getirmiş olduğunu belirtir.

Hafız Rakım Ertür’den derlediği “Edirne Helva Sohbetleri ve Kış Gecesi Eğlenceleri” adlı eseri ile Edirne’de Osmanlı döneminde yapılan ve zamanla unutulmuş olan “Edirne Helva Sohbetleri” nin yeniden canlanmasını sağlamıştır.

Edirne için yaşamış, kendisini Edirne’ye adamış ve kendini Edirne ile bütünleşmiş olarak kabul eden, radyolog, mimar, ressam, tarihçi kısacası çok yönlü hekim olan Dr. Rıfat Osman Bey anısına 3-4 Ekim 2001 tarihleri arasında, “1. Edirne Tıp Tarihi Günleri” düzenlendi.

Salnamelerde Edirne, çeşitli yönleri ile anlatılmıştır. Madenleri ve şifalı suları hakkında da bilgiler verilmiştir. Suların içerikleri ve hangi hastalıklara iyi geldiği hakkında da bilgiler verilmiştir.

Mustafa Kemal Paşa, Anafartalar zaferinden sonra yeni görevi Kafkas cephesine gitmeden, ordusuyla birlikte dinlenmek için 27 Ocak 1916 tarihinde Edirne’ye gelir. Bu, Mustafa Kemal’in Edirne’ye ikinci gelişidir. Edirne’de 13 Mart 1916’ya kadar kalmış, bu süre içerisinde en yakın dostluğu Dr. Rıfat Osman Bey (Tosyavizade) ile kurmuştur.

Hastanenin son eczacısı Cavide Somersan 1944 yılında İstanbul’a atandıktan sonra, 1947’ye kadar hastane eczacısız kalmıştır. Hastane, 1947 yılında Sağlık Bakanlığına devredilmiş ve Edirne Devlet Hastanesi adını almıştır. Aynı yıl Eczacı Perihan Nurışık göreve başlamıştır. Nurışık aynı zamanda Edirne’nin ilk kadın özel eczane sahibidir.

Edirne Osmanlı mezar taşları arasında iki mezar taşı vardır ki, üzerine resmedilen palet ve fırçaları ile başında bekledikleri kişilerin ressam olduklarını açıkça ifade etmektedirler.

Mezarlıklar ve Mezar Taşları. Halkın inanç, kültür ve sanatını birebir aksettiren, bölgenin tarihi ve sosyal süreçleri hakkında bilgi veren birinci el kaynaklar olarak önemli kültür varlıklarıdır.

Bu yurtlara özellikle mecburi hizmet yapmaya gönüllü tıp ve eczacılık öğrencileri alınmıştır. Öğrencilerin tüm giderleri devlet tarafından karşılanmış, bir miktar da burs verilmiş ve böylelikle hem fakir ailelerin çocuklarına destek sağlanmış hem de devletin doğu ve güneydoğu il ve ilçelerindeki hekim açığı kapatılmaya çalışılmıştır.

Medreset’ül Ettibba (Tıp Medresesi), Edirne’de Yeni İmaret semtinde bulunan Sultan II.Bayezid Külliyesi birimleri arasındadır. Dârüşşifa’nın doğu ucuna bitişik olarak yaptırılmıştır. On sekiz oda, bir dershane ve bir kütüphaneden oluşmaktadır. Her oda bir öğrenciye aittir. Medreset’ül Ettibba'nın on sekiz öğrencisi vardı.

Zahire-i Harzemşahî, kendi içinde on kitap halinde düzenlenmiştir. Bu kitaplardan birincisinde tıbbın tarifi, faydaları anlatıldıktan sonra, anatomiden bahsedilmektedir. Diğer sekiz kitap, doğrudan doğruya hastalık ve sağlıkla ilgilidir. Onuncu kitap ilaçlara ayrılmıştır.

On altıncı yüzyılda Edirne’de hazırlanan “Çiçek Aşısı”nın Batı ülkelerine ihraç edildiği ileri sürülmektedir. Ord.Prof.Dr. A. Süheyl Ünver hocamızın “Türkiye’de Çiçek Aşısı ve Tarihi” adlı eserinde yazmış olduğu önsöz adeta bu ideaya verilmiş bir cevaptır.

Türkiye’nin Sıhhi ve Içtimai Coğrafyası: Kırklareli Vilayeti Adlı Esere Göre Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunda Kırklareli’nde Folklorik Tıp.

Türkiye’nin Sıhhi ve Içtimai Coğrafyası: Kırklareli Vilayeti Adlı Esere Göre 1925 Yılında Kırklareli’nde Bulunan Sağlık Kurum ve Kuruluşları.

Burada anlatılanlar, İkdam gazetesi Edirne savaş muhabiri Kenan ile Sabah gazetesi Edirne savaş muhabiri Nazmi tarafından hazırlanan “Edirne’de Altı Ay - Edirne Tarihi Masuriyeti” başlıklı eserin ilk fasikülünden alınmıştır.

1870 yılından itibaren yayınlanmaya başlayan Edirne Vilayet Salnameleri, 1901 yılına kadar devam etmiştir.

Dr. Ratip Kazancıgil, deryadır. Onu burada anlatmak, kelimelerle ifade etmek çok zordur. Uzun yıllar Dr.Ratip Kazancıgil ile birlikte çalışmış, ölünceye kadar da yanında bulunmuş olan bir kişi olarak, şunu söylerim ki O, nasıl anlatılırsa anlatılsın, O’nun için ne söylenirse söylensin hep eksik olacaktır.

Dr. Ratip Kazancıgil, Ord.Prof.Dr. A Süheyl Ünver’i anlatırken, “Ulu Tanrının özene bezene yaratıp, aramıza gönderdiği bir kültür elçisi olarak tanımlar. Ve yaşamında hiç boş vakti olmamış bir kişi. Yaşamının her anını değerlendiren çok yönlü bir kişi” derdi. Şimdi ben, aynı sözleri Dr. Ratip Kazancıgil için söylüyorum. Onun da yaşamında hiç boş vakti yoktu. Ona göre boş geçen zaman yaşanmamış zamandı.

Edirne’nin, Darülfünun öğrencileri ile ilk kez tanışması 1913 yılında olmuştur.

Kökeni Edirne Sarayı’na kadar dayanan devâ-i misk; şeker, yumurta akı ve çeşitli baharatın karışımından elde edilir. Yörenin tatlı ve yağlı bademi de badem ezmesi yapımında kullanılmaktadır.

Dr. Saadet Yardım'ı çok yakın dostu, Dr. Ratip Kazancıgil, şöyle tanımlar...

Trakya Üniversitesi Sultan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi'nde bulunan Gülhane Askeri Hastanesi'nin kuruluş yıllarına ait fotoğraflar Dr. Saadet Yardım'ın vasıtası ile Dr. Rıfat Osman Bey'in kızı Mihrinaz Hanıma ulaşılarak müzeye kazandırıldı.

Sabuncuoğlu Şerefeddin, günümüzde olduğu gibi, hasta başında hekimlik yapmış, hastayı takip etmiş, nabzını dinlemiş bunları da Cerrâhiyyetü'l Hâniye adlı eserinde resimleri ile birlikte anlatmıştır.

Şevket Bey, Balkan Savaşı'nın hem askeri hem de sivil yönünü yazmış olduğu günlüğünde bütün olayları günü gününe hatta saati saatine kaleme almıştır. Adeta savaşı anlatmıştır.

Ruslar, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Edirne'ye girmişlerdir. Bu süre içerisinde Edirne'de Tifüs / Lekeli Humma salgınları yaşanmış. Önce Rus askerleri arasında yayılan tifüs çok geçmeden, Edirne halkı arasında da yayılarak çocuk ölümlerine neden olmuştur.

Dr.Ratip Kazancıgil çok yakın dostum dediği Hafız Râkım Ertür'ün anılarını nasıl bulduğunu şöyle anlatmaktadır

Dr. Rıfat Osman'la olan dostluğu sonucunda Edirne'yi, bir Edirne sevdalısından, gerçek bir Edirneliden öğrenme imkanına kavuştuğu gibi, onun vasıtası ile son dönem Edirnelilerle de tanışma imkanına ulaşmıştır.

Cumhuriyet döneminde kültür alanında yapılan en büyük reform, dârülfünunun kapatılarak, yeni üniversitelerin açılması olmuştur.

Doktor Rıfat Osman ve Prof. Dr. A. Süheyl Ünver, 1923 yılında İstanbul'da, Ressam, Üsküdarlı Ali Rıza Bey'in yanında karşılaşırlar...

İlk radyologlarımızdan olan Tosyavizâde Doktor Rıfat Osman Bey 1903'de Solkolağası rütbesi ile Edirne Merkez Asker Hastanesi Röntgen Şua şefliğine tayin edilmiştir.

Hekimlik mesleğinin genç yolcuları… Yakın geleceğimizin genç hekimleri… Hekimlik maratonuna hoş geldiniz…

İller tarafından yılda bir kere yayınlanan ve ait oldukları illerin resmi ve özel kurum ve kuruluşlarını ve buralarda çalışanları ve bazen de coğrafi durumlarını ve tarihi niteliklerini içeren eserlere verilen addır

7-8 Eylül 2018’de Edirne’de, Sultan II.Bayezid Külliyesi, İmaret biriminde gerçekleştirildi. Toplantıda sunulan bildiriler, kitap haline dönüştürüldü.

Doksan beş yaşındaki bir hekimin gözünden günümüz hekimliği.

Cumhuriyet döneminde Özel İdareye bağlanarak, Edirne Memleket hastanesi adını alan hastane, Osmanlılar döneminde Belediye Hastanesi olarak, 1866 yılında, Sultan Selim Camii yakınında, Kırlangıç bayırı ile Taftin Ağa sokağı arasında yaptırılmıştır.

1821 yılında Sultan II. Mahmut zamanında Keşan'a sürgüne gönderilen, 1803-1807 yılları arasında Sultan III. Selim'in de Hekimbaşılığını yapan, Tıp Eğitimimizin modernleşmesine önderlik eden Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi (1774-1834) ve kardeşi Abdülhak Molla (1786-1201)'dır.

Ahî Çelebi'nin Edirne'de hamamı, medresesi ve mektebi bulunmaktadır. Medresesi 1858 yılında ortaokulla dönüştürülmüştür. Halk arasında 'Oğlanlı Hamam', 'Çubukçular Hamamı' olarak adlandırılan Ahî Çelebi Hamamı ise yıkık olarak 1950'li yıllara kadar gelmiştir. Bugün ne medresesi ne de hamamı ayaktadır. Kendisine arpalık olarak verilmiş olan Ahi Çelebi ilçesi ise, bugün Bulgaristan sınırları içersinde kalmıştır.

Dr. Rıfat Osman Bey (1874-1933) Balkan Savaşı başladığı sırada Edirne Merkez Asker Hastanesi Başhekimi ve Radyoloji uzmanıdır. Savaş başladıktan sonra, kurulan ve mevcut hastanelerin koordinasyonu ile de görevlendirilmiştir. Savaşın sonunda Edirne'nin Bulgarlar tarafından işgal edildiğinde Bulgar askerleri tarafından evinden alınarak, Edirne Merkez Asker Hastanesi'nde görevli diğer doktorlarla birlikte hastanede esir hekim olarak hizmet vermişlerdir.

Dr. Ratip Kazancıgil, 1950 yılından bu yana Edirne'de yaşamaktadır. Önce Trakya Sıtma Bölge Başkanlığı, daha sonra Edirne İl Sağlık Müdürlüğü görevlerini yürütmüş. 1985 yılında emekli olduktan sonra, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalına geçerek, bu bilim dalının kurulup, gelişmesini sağlamıştır.

Türkiye Cumhuriyeti, 1924 Mübadelesinden (Büyük Mübadele) sonra da yurt dışından göç almaya devam etmiştir. Romanya ve Bulgaristan ile yapılan ikili anlaşmalar sayesinde çok sayıda insan kara ve deniz yoluyla bu ülkelerden Türkiye'ye gelmiştir.

1920 yılında Malatya’da doğan Dr.Ratip Kazancıgil, ilk ve orta öğretimini bu şehirde yapmıştır. Yurtlu öğrenci olarak girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden 1943 yılında mezun olmuştur.

Azat obaları projesi Trakya'nın Beş Yıllık Köy Kalkınma Programında yer almıştır. Kazım Dirik’in Trakya umum müfettişliği döneminde Trakya’da on beş kamp açılmıştır. 1938 yılında bu kamplara 800 çocuk katılmıştır.

Osmanlı evlerinde yıkanma işleminin yapıldığı yerler ev hamamı ve gusulhanelerdir. Evliya Çelebi Edirne’de çok sayıda hamam ve üç bin yüz elli kadar ev hamamı olduğundan söz eder. Seyahatname’ye göre Edirne’de gusulhanesiz ev yoktur.

Edirne Tıp Fakültesi'nin kuruluşu ile ilgili ilk çalışmalara 1969 yılında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde Prof.Dr.Celal Öker'in başkanlığında bir komisyon kurularak başlanmıştır. Prof.Dr. Kâzım İsmail Gürkan ve Prof. Dr. Süheyl Ünver'de bu komisyonda yer almışlardır. Kuruluş çalışmaları 1973' de hız kazanmıştır.

İmaret sözcüğü; Yoksullara yiyecek dağıtmak üzere kurulmuş hayır evi. Olarak kullanılmakla birlikte asıl anlamı; Cami, medrese, hamam, köprü gibi birden fazla binadan oluşan külliye, çeşme, bedesten, kütüphane gibi tüm bayındırlık eserlerini kapsamaktadır.

İmaret sözcüğü; Yoksullara yiyecek dağıtmak üzere kurulmuş hayır evi. Olarak kullanılmakla birlikte asıl anlamı; Cami, medrese, hamam, köprü gibi birden fazla binadan oluşan külliye, çeşme, bedesten, kütüphane gibi tüm bayındırlık eserlerini kapsamaktadır.

Fransız Hastanesi, Edirne’de, Osmanlılar döneminde hizmet vermiş hastanelerdendir. Hastane; Assumption Fransız Rahibelerinin yönetiminde, Edirne’nin Kıyık semtinde, Berkuk Ağa Mahallesi, Ağa Hamamı Caddesi’nde kurulmuştur.

Günümüzdeki karşılığı “Yıllık” olan “Sâlname” sözcüğü “Sâl” Yıl, mektup, kitap anlamına gelen “Name” kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir.